Ο δρόμος για τους ουρανούς

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟ ΝΙΚΟ ΚΥΠΟΥΡΓΟ

Πώς θα χαρακτηρίζατε τη μουσική σας;

«Είναι αχαρακτήριστη! Τι να σας πω, δεν ξέρω, απεχθάνομαι τις ετικέτες και γενικά τα κουτάκια μέσα στα οποία βάζουμε τα διάφορα είδη. Μου αρέσουν οι μουσικές που δύσκολα μπορείς να τις εντάξεις κάπου και να τις ορίσεις επακριβώς. Ειδικά μάλιστα στην εποχή μας, που διάφορα στεγανά που ίσχυαν σε παλαιότερες δεκαετίες έχουν πλέον καταρριφθεί και οι γλώσσες οι μουσικές επικοινωνούν μεταξύ τους ελεύθερα. Σήμερα οι νέοι μουσικοί είναι ανοιχτοί σε συνεργασίες και έχουν όλα αυτά τα ακούσματα που κάποτε ήταν διαχωρισμένα, πολύ περισσότερο αφομοιωμένα απ’  ότι τα παλιά χρόνια.  Άρα λοιπόν, είναι μάταιο να προσπαθούμε να ορίσουμε τα πράγματα έτσι. Είχα την τύχη, μέσα από τη φύση της εργασίας μου που είναι η μουσική για τον κινηματογράφο και το θέατρο, να ασχολούμαι κάθε φορά με διαφορετικό είδος μουσικής κι έτσι θα ήταν πολύ δύσκολο να το ορίσω με μία ή με δύο λέξεις».

Θα μπορούσατε να τη χαρακτηρίσετε λαϊκή μουσική -με την έννοια ότι έχει απήχηση στο ευρύ κοινό;

«Ε απήχηση μεγάλη δεν μπορεί να έχει ποτέ… κοιτάξτε, η μουσική του σινεμά εξ΄ ορισμού υπηρετεί ένα λαϊκό είδος που είναι ο κινηματογράφος. Είναι ένα είδος για τον κόσμο, αλλιώς δεν μπορεί να επιβιώσει, αν δεν απευθυνθεί στο μεγάλο κοινό. Επομένως και η μουσική δεν μπορεί να είναι πολύ στριφνή ή να έχει πειραματικό χαρακτήρα –πλην εξαιρέσεων γιατί υπάρχουν και ταινίες ειδικές- αλλά η τέχνη του κινηματογράφου στην ουσία της, είναι μια τέχνη που εξαρτάται από το κοινό. Δεν είναι όπως ένα ποίημα ή όπως ένας πίνακας ζωγραφικής. Υπό την έννοια αυτή λοιπόν ναι, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κι έτσι, αλλά η λέξη «λαϊκός» σήμερα σημαίνει τόσα πολλά πράγματα, τα οποία είναι από ιερά μέχρι χυδαία».

Ποια είναι η διαδικασία της σύνθεσης;

«Αν πρόκειται για το σινεμά, μιλάμε για μία παραγγελία και η παραγγελία για μένα είναι ό,τι πιο κινητοποιητικό. Βλέπεις την ταινία σχεδόν στην τελική της φάση όταν καλείσαι να γράψεις τη μουσική, καλείσαι τελευταίος. Ο χρόνος είναι πολύ πιεστικός, τα χρήματα έχουν τελειώσει κτλ. Η διαδικασία είναι σχεδόν ορισμένη έξωθεν. Πρέπει να δεις την ταινία, ν’ αποφασίσεις πού θα μπει μουσική και έτσι ξεκινάς».

Πρέπει να σας αρέσει η ταινία;

«Κατ’  αρχήν ναι, διότι αν δε σ’  αρέσει δεν σε εμπνέει. Αλλά να ξέρετε, πολύ συχνά εμείς, αρκεί να παραμυθιαστούμε… μπορούμε να παραμυθιαστούμε και αυτό βοηθάει. Σημασία έχει ότι εκείνη τη στιγμή το κάνεις με αγάπη, αλλιώς δεν έχει νόημα να το κάνεις».

Για ένα πρωτογενές έργο; Αναζητάτε την έμπνευση ή κάθεστε και λέτε «τώρα θα γράψω μουσική;»

«Αυτή είναι μια άλλη ανάγκη, δική σου, βαθύτερη, είναι πολύ πιο δύσκολη πλέον η κίνηση, γιατί πρέπει να βάλεις εσύ τα όρια. Και τα δύο ισχύουν, περισσότερο το δεύτερο και σε σπάνιες, υπέροχες στιγμές, το πρώτο».

Ποια αίσθηση θα λέγατε ότι ενεργοποιεί περισσότερο την έμπνευσή σας;

  

«Μπορεί να είναι μια εμπειρία, μια στιγμή, μια εικόνα, να είναι μια ταινία ή ένα θεατρικό έργο, η πίεση του χρόνου επίσης, αυξάνει τις στροφές στο μυαλό».

Λειτουργείτε δημιουργικά στην πίεση;

«Ναι, τις τελευταίες ημέρες έρχονται οι καλύτερες ιδέες, αλλά βεβαίως και η μουσική η ίδια ενεργοποιεί, δηλαδή ακούς ένα έργο και «ζηλεύεις» με την καλή έννοια αυτό που άκουσες και αυτό αμέσως σου ανοίγει την όρεξη να δουλέψεις, σε παρασύρει. Είναι άπειρες οι αφορμές που μπορεί να έχουμε για να κινητοποιηθούμε, αλλά μία από τις πολύ σημαντικές που είναι και διαχρονική είναι η παραγγελία επαναλαμβάνω, η οποία είναι παρεξηγημένη έννοια. Σημασία έχει τελικά το τι λες και όχι το από πού ξεκίνησες».

Η σιωπή πώς λειτουργεί στη διαδικασία της σύνθεσης;

«Καταλυτικά, με πολλούς τρόπους. Η σιωπή κατ’  αρχήν είναι μέρος της μουσικής, είναι από τις κορυφαίες στιγμές της και στο σινεμά επίσης έχει τεράστια σημασία. Επιπλέον, είναι προϋπόθεση για τη μουσική.

Ο βομβαρδισμός ήχων γύρω μας, δεν βοηθάει έναν άνθρωπο να σκέπτεται μουσική. Εχθές έκανα μια βόλτα στην παλιά πόλη και αυτός ο αριστουργηματικός, μαγικός χώρος φαινόταν τόσο τραγικά εκχυδαϊσμένος από τον βομβαρδισμό των μουσικών, η μία ανταγωνίζεται την άλλη, η μία πάνω στην άλλη. Περπατάς κάπου, πας σε μια παραλία, πας να φας και ο άλλος βάζει μια μουσική, που συνήθως δεν είναι και της επιλογή σου, έτσι; Γιατί αυτά που ακούγονται τις περισσότερες φορές είναι ανούσια. Η μουσική, επειδή έχει αυτή την τεράστια δύναμη, έχει χρησιμοποιηθεί από κάθε μορφής εξουσία κατά κόρον, έχει χρησιμοποιηθεί σαν όπλο με πολλούς τρόπους».

Με σκοπό την αλλοτρίωση;

«Ε βέβαια, η σημερινή εξουσία που είναι καθαρά οικονομική, χρησιμοποιεί επίσης τη μουσική, υποβιβάζοντάς την, χρησιμοποιώντας την σαν ένα σκέτο προϊόν, με αποτέλεσμα να παίρνουμε τόσες γενναίες δόσεις μουσικής που το μόνο που έχουμε ανάγκη είναι λίγη ησυχία, λίγο ν’  ακούσουμε το κύμα».

Πώς ακριβώς τη χρησιμοποιεί η εξουσία τη μουσική; Με τα εμπορικά τραγούδια που προωθούνται;

«Ναι, ο στόχος είναι αποκλειστικά και μόνον εμπορικός. Παρεμπιπτόντως, μπορεί να υπάρξουν και μερικά πολύ ωραία τραγούδια, αλλά δεν κάθεται κανείς να εμβαθύνει, να δει ποια είναι τα σημαντικά έργα, είτε στην παλαιότερη μουσική την κλασική, είτε στην ανατολική μουσική παράδοση. Υπάρχουν τόσα έργα που αξίζει να κάτσεις και να τ’ ακούσεις, να σκύψεις μέσα τους, είτε ζωντανά από συναυλίες, είτε από τους δίσκους και όλοι ακούνε αυτό το οποίο είναι εύπεπτο και συνήθως είναι χαμηλού επιπέδου. Άρα πέφτει το κριτήριο, ενώ στην ποίηση δεν μπορεί να συμβεί αυτό, είναι προστατευμένη τέχνη, όπως και η ζωγραφική, δεν μπορούν να σε βομβαρδίζουν με ποίηση και να σε κάνουν να τη σιχαθείς. Δεν έχει αυτή τη μαζική δύναμη που έχει η μουσική, που είναι και η μεγάλη της κατάρα μαζί».

Μπορεί να αλλοιώσει τη σκέψη μας δηλαδή

«Ναι και μπορεί μεν να καταστρέψει η άκριτη προσέγγισή της, αλλά η σωστή προσέγγιση μπορεί να διευρύνει τη συνείδησή μας, να μας φέρει σε επικοινωνία με το σύμπαν. Ν΄ ανοίξει το δρόμο για τους ουρανούς, που λέει και ο Γκάτσος».

Και πώς να ξεφύγεις; Ακόμα και στα δελτία ειδήσεων ακούμε μουσική τύπου σειρήνων και συναγερμών…

«Μα μόνο; Όπου πας, ούτε στο σούπερ μάρκετ δε γλιτώνεις, ούτε στο ασανσέρ, ούτε από την τηλεόραση του διπλανού που παίζει. Είναι απίστευτο αυτό το πράγμα, δεν υπήρχε ποτέ αυτό, για ν’  ακούσεις μουσική εις τους αιώνας των αιώνων έκανες μια τελετουργία, έπρεπε να ετοιμαστείς, να πας και μετά το κουβαλούσες αυτό το πράγμα, τώρα τί να κουβαλήσεις από τα δισεκατομμύρια ακούσματα που σε βομβαρδίζουν κάθε μέρα; Άρα η άμυνα ενός μουσικού ή ενός φιλόμουσου, είναι πιστεύω να κλείσει τ’  αυτιά του, να αποφύγει αυτούς τους χώρους και να έχει μια σχέση σωστής προσέγγισης. Αλλά αυτό πλέον,  είναι πολύ σπάνιο, πόσοι άνθρωποι κάθονται ν’  ακούσουν, κλείνουν τα τηλέφωνα και δεν μιλάνε εκείνη τη στιγμή, ούτε διαβάζουν, αλλά ακούν μία μουσική όπως της αξίζει; Γιατί αυτό είναι η μουσική σαν τέχνη, δεν είναι απλώς η διασκέδαση».

Οι επιρροές σας είναι περισσότερο από τη Δύση ή από την Ανατολή;

«Ελπίζω από παντού, δεν μπορώ να σταθμίσω πού γέρνω, αλλά έχω μελετήσει πάρα πολύ την ανατολική μουσική, οι σπουδές μου ήταν δυτικής βέβαια, στα Ωδεία και στο Παρίσι κυρίως, παρ΄ όλα αυτά και στο Παρίσι ινδική μουσική έκανα μπορώ να σας πω, έψαχνα δηλαδή πραγματικά να διευρύνω όσο μπορούσα τους ορίζοντές μου. Ακούγοντας διαφορετικά πράγματα έχεις πολλά ν’  ανακαλύψεις, είναι τόσες πολλές οι εκφάνσεις της μουσικής, τόσοι πολλοί οι δρόμοι, μπορείς να υποψιαστείς ότι ο καθένας κρύβει διαμάντια μέσα. Από μικρό με διέκρινε μια αναζητητική διάθεση και το συνεχίζω. Και θα το συνεχίζω για πάντα, όσο ζω».

Ένας καλλιτέχνης ή έργο που θεωρείτε ότι είναι αξεπέραστο;

«Πάρα πολλά σε όλους τους χώρους, τα κλασικά –αυτό δε χρειάζεται να το πω εγώ- οι μεγάλοι συνθέτες της δυτικής μουσικής αλλά κι ένα παραδοσιακό τραγούδι μπορεί να είναι αξεπέραστο μπορεί να είναι η «Ιτιά», μπορεί να είναι ένα απ’  αυτά τα υπέροχα δωδεκανησιακά που έχετε εδώ, είναι πράγματα που έχουν δοκιμαστεί στο χρόνο, πολύ υψηλής ποιότητας και αισθητικής που πραγματικά, δεν θα ξεπεραστούν ποτέ, αλλά και έργα έντεχνης μουσικής φυσικά».

Σαν παιδί τι ακούσματα είχατε;

«Τα πάντα, άκουγα ροκ, κλασικά, παραδοσιακά μετά, είχα το μικρόβιο της ανησυχίας να ψάχνω, να διευρύνω. Στα γλέντια ακούγαμε Τσιτσάνη, Χατζιδάκι, Σαββόπουλο και βέβαια τους Beatles,  Rolling Stones. Αλλά παράλληλα, ο καθένας ψάχνει να βρει και άλλους χώρους, εγώ έκανα κιθάρα για παράδειγμα, γνώρισα τη γλώσσα της δυτικής μουσικής, μέσα από κει άκουσα τα κοντσέρτα για κιθάρα, για φλάουτο, για όμποε, για βιολί, διευρύνθηκε ο χώρος, γνώρισα τους συνθέτες. Το ένα φέρνει τ’  άλλο, σε φέρνει σ’  ένα χώρο απ’  όπου δεν θες να βγεις, πηγαίνεις από το ένα στο άλλο και συνεχίζεις».

Ποιος είναι ο ρόλος της παιδικής ηλικίας στο έργο σας;

«Πιστεύω πως αυτό που πρέπει να κρατάμε είναι μια ματιά όσο το δυνατόν μη αλλοιωμένη, το οποίο βέβαια δεν είναι κάτι απλό, δεν πατάς ένα κουμπί και γίνεται, είναι δυνατό να συμβεί μόνο σε ένα βαθμό. Γιατί δεν είμαστε παιδιά, πώς να το κάνουμε; Από κει και πέρα όμως, αυτό είναι κάτι που χαρακτηρίζει γενικά την τέχνη. Ο στόχος μέσα από την τέχνη είναι να κρατήσουμε εκείνη τη ματιά την ασυμβίβαστη. Γιατί οι συνθήκες, το περιβάλλον της ενηλικίωσης, μας οδηγούν σ’  έναν συμβιβασμό και είναι μια πράξη αντίστασης για τον ίδιο το δημιουργό η τέχνη. Είναι ένα φάρμακο αν θέλετε, ένα σίγουρο και διαχρονικό και δια βίου φάρμακο ισορροπίας».

Άρα η τέχνη ίσως και να μπορεί να σώσει τον άνθρωπο. Τον κόσμο μπορεί να τον σώσει;

«Μπορεί σίγουρα να βοηθήσει τον άνθρωπο και τον κόσμο μπορεί να βοηθήσει, αλλά για να σώσει α! είναι πολύ μεγάλη κουβέντα. Είναι τόσα άλλα πράγματα πιο καίρια, πιο καθοριστικά για την επιβίωσή μας… Είναι σίγουρα ένα μεγάλο βοήθημα, όσοι άντλησαν απ’ αυτό, μόνο όφελος είχαν. Η αληθινή μουσική και η τέχνη γενικά είναι η υψηλότερη ανθρώπινη έκφραση. Μας εμπνέει να αναζητήσουμε τον απέραντο ολόκληρο εαυτό μας. Και η αυτογνωσία μάς μεταμορφώνει. Μ' αυτή την έννοια, ναι, η μουσική μπορεί ν' αλλάξει τον κόσμο. Εδώ βέβαια είναι καθοριστικός ο ρόλος της μουσικής παιδείας».

Υπάρχει ωστόσο και η άποψη ότι η τέχνη είναι άχρηστη, μάταιη

«Μα δεν μπορεί να είναι άχρηστη, καταρχήν είναι χρήσιμη για τους ίδιους τους καλλιτέχνες, όπως είναι χρήσιμη για κάθε ομάδα ανθρώπων η δική τους αγάπη στα πράγματα και η δική τους οδός. Το τι είναι χρήσιμο για τον καθένα, είναι τελείως σχετικό. Τώρα το κατά πόσο η τέχνη μπορεί πραγματικά να σώσει τον άνθρωπο, είναι ένα άλλο θέμα, μακάρι να ίσχυε, αλλά δεν βλέπω να συμβαίνει. Δεν βλέπω τον κόσμο να έχει ανάγκη από τέτοιες αξίες και να καταφεύγει σε τέτοιες αξίες. Το μόνο που βλέπω είναι ότι περιφρουρεί το βόλεμά του».

Τώρα έχουν αλλάξει τα πράγματα όμως, η βολή έγινε αγώνας για επιβίωση

«Δεν ξέρω κατά πόσο έχουν αλλάξει, δεν ξέρω αν αυτό έγινε η αφορμή μίας ουσιαστικότερης αφύπνισης. Η γνώμη μου είναι ότι το ζητούμενο στη ζωή αυτή, δεν είναι η ευμάρεια την οποία είχαμε πιστέψει κακώς ότι είχαμε κατακτήσει. Ίσως είναι ένα ζήτημα ποιες αξίες έχουμε αυτή τη στιγμή, νομίζω ότι ο αγώνας γίνεται για την ανάκτηση μιας χαμένης ευμάρειας, οπότε ο στόχος είναι τελείως λάθος».

Εσάς προσωπικά σάς έχει αλλάξει η κρίση;

«Όλοι επηρεαζόμαστε από το γεγονός ότι βλέπουμε μία μαυρίλα γύρω μας, εγώ μένω στη Σύρο όσο μπορώ, αλλά στην Αθήνα που πολύ συχνά είμαι, δεν μπορείς να μην επηρεάζεσαι από ένα μαύρο σύννεφο το οποίο σκεπάζει όλους τους ανθρώπους γύρω σου. Αλλά  το σοβαρότερο για μένα είναι η απώλεια του στόχου, νομίζω ότι αυτό έχει γίνει εδώ και δεκαετίες, έχουν ξεπουληθεί αξίες, έχουν ξεπουληθεί ιδέες και ο δρόμος ήταν προδιαγεγραμμένος, δεν πήγαινε αλλού. Τουλάχιστον θα είναι αφορμή αυτό να αφυπνιστούμε ή απλώς το μόνο που θέλουμε είναι να ξαναβρούμε το χαμένο μας βόλεμα; Αυτό είναι για μένα το καίριο ερώτημα».

Τι νομίζετε ότι θα γίνει;

«Εγώ θέλω να είμαι αισιόδοξος, είμαι από τη φύση μου, αλλά αυτό που βλέπω τώρα δεν με κάνει πολύ αισιόδοξο. Οι άνθρωποι έχουν πανικοβληθεί, άγονται και φέρονται εύκολα, όπως εύκολα «αγόρασαν» έναν τρόπο ζωής που δεν ήταν ούτε κατακτημένος ούτε αληθινός, αυτόν αναπολούν και αυτόν πενθούν, ενώ για μένα άλλα έπρεπε να είναι τα ζητούμενα. Είναι πολύ δύσκολο να το πεις αυτό τώρα, γιατί θα φανείς γραφικός και τελείως εκτός τόπου και χρόνου, όταν ο άλλος έχει χάσει κάθε δυνατότητα και δυσκολεύεται στην επιβίωσή του. Ξέρετε, το παράπονο και η γκρίνια συνήθως είναι μεγαλύτερα από το αληθινό πρόβλημα, αυτό σημαίνει ότι η ψυχολογία έχει πέσει και επίσης υπάρχει άλλη μία ιδιότητα του ανθρώπου: να κατηγορεί συνεχώς τους άλλους. Βλέπω ότι καταφεύγουν στους εύκολους στόχους, είναι πάρα πολύ εύκολος στόχος και η Μέρκελ και οι πολιτικοί, ωραία αυτό το ξέρουμε, ξέρουμε πόσο φταίνε αυτοί, ο καθένας μας όμως, ψάχνει να βρει τη δική του ευθύνη; Όλη η ιστορία για την εξέλιξη του ανθρώπου είναι ο κάθε άνθρωπος χωριστά τι έχει κάνει, αυτός πρέπει να είναι ο στόχος μας».

Με όλη αυτή την προπαγάνδα και πλύση εγκεφάλου; 

«Μα βέβαια, αντιστεκόμαστε, ή αλλιώς γινόμαστε πιόνια και πρόβατα. Εμείς επιλέγουμε».

Διατηρείτε την ελπίδα σας;

«Ναι τη διατηρώ, γιατί υπάρχουν νέοι άνθρωποι και μεγάλοι άνθρωποι που γνωρίζω -η νεότητα είναι ανεξάρτητη από την ηλικία πιστεύω- οι οποίοι έχουν τους στόχους τους και σκέφτονται».

Αρκεί αυτό για να φτιάξουν τα πράγματα;

«Όχι,  είναι πάρα πολλά αυτά που χρειάζονται, αλλά επειδή είπαμε για το ατομικό επίπεδο, κάθε άνθρωπος οφείλει να κοιτάζει το δικό του δρόμο και να μην τον χάνει, το άλλο είναι να μπορεί να συνεργαστεί με τον διπλανό του. Σ’  αυτό επίσης δεν έχουμε μεγάλο ταλέντο ως φυλή, έτσι δεν είναι; Η ομαδικότητα δεν μας διακρίνει».

Έχω την εντύπωση ότι δεν εμφανίζεστε καθόλου στην τηλεόραση, δεν θα θέλατε να βγείτε να μιλήσετε για όλα αυτά;

«Δεν έχω καν τηλεόραση, την αποφεύγω, βεβαίως έκανα μία εκπομπή για την τηλεόραση, αν είναι δυνατόν, που είναι αμιγώς μουσική. Μου ζητήθηκε και την έκανα με κέφι και χαρά και ήρθανε 120 άνθρωποι απ’  όλους τους χώρους της μουσικής και συζητήσαμε και κάναμε πλάκες και πήγαμε σε πρόβες, συναυλίες και έγινε μια εκπομπή για την κρατική τηλεόραση που θα προβληθεί σε ένα-δυο μήνες. Τώρα κινδυνεύω να γίνω και δημόσιο πρόσωπο φοβάμαι, μέσα απ΄ αυτή την εκπομπή, αλλά εγώ μάλλον είμαι μακριά, μ’  αρέσει πάρα πολύ ο τοπικός τύπος, αλλά γενικά με την Αθήνα και τα κανάλια δεν έχω καμία σχέση».

Σας καλούν σε εκπομπές και σε δελτία ειδήσεων;

«Δεν πάω ποτέ! μ  έχουν καλέσει μερικές φορές, κατάλαβαν ότι δεν πρόκειται να πάω ποτέ και δεν έχω καμία σχέση μ’  αυτά, να πηγαίνω να σχολιάζω την επικαιρότητα. Αλλά νομίζω ότι ο πολιτικός λόγος δεν πρέπει να είναι επικαιρικός, τι θα κάνουμε με τα μέτρα, μας έχουν βάλει σ’  ένα τριπ ούτως ώστε να δούμε τι θα γίνει αύριο τι θα γίνει μεθαύριο και αμέσως μόλις παρθεί μια δόση, την άλλη μέρα τι θα γίνει με την επόμενη. Ο πολιτικός λόγος και η αναζήτηση ενός ανθρώπου ο οποίος μπορεί να βάλει μια τάξη και να γίνει ένας ηγέτης δεν μπορεί να είναι αυτός. Θα πρέπει να είναι ένας άνθρωπος ο οποίος θα πει: πού είναι το εκπαιδευτικό μας σύστημα; Που είναι η παιδεία σ αυτή τη χώρα, πού είναι ο πολιτισμός; Αυτά τα πράγματα δεν έχουν τεθεί ποτέ, κοροϊδεύουν όλοι. Ομολογώ ότι συχνά νιώθω κάτοικος μιας τριτοκοσμικής χώρας που την έβαλαν με το ζόρι στην Ευρώπη. Πρέπει να προλάβουμε να τα πούμε και αυτά. Αν τώρα πρέπει να φτάσουμε στον πάτο ή να μας ταπεινώσουν παντελώς για να μπορέσουμε να σκεφτούμε κάποιες αξίες και εκεί ακόμα, πέρα από τη δική τους ευθύνη έχουμε κι εμείς».

Τι πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει;

«Αυτή τη στιγμή μέσα στις αγωνίες του αν θα παρθεί η δόση ή όχι, αυτά που με απασχολούν εμένα, με ενδιαφέρουν περισσότερο, όσο κι αν σας φαίνεται αυτό ακραίο. Όλα αυτά τα παιχνίδια που παίζονται είναι για το θεαθήναι, στην πραγματικότητα μας αποπροσανατολίζουν από πολύ πιο ουσιαστικά θέματα που θα έπρεπε να μας απασχολούν σαν χώρα. Κι από τα οποία εξαρτάται περισσότερο η επιβίωσή μας, απ’  όσο αν θα πάρουμε μία δόση ή δύο ή πέντε, διότι αν πάρουμε τη δόση ξανά θα εξαρτώμεθα για την επόμενη και ξανά για την επόμενη. Αν δεν βρεθεί εκείνη η πολιτική πρόταση η οποία θα έχει μέσα της ένα όραμα και θα έχει να κάνει με μία ουσιαστική αφύπνιση, πάλι είμαστε καταδικασμένοι. Όπως ήμασταν καταδικασμένοι να φτάσουμε εδώ μαθηματικά, βλέποντας την εξέλιξη των τελευταίων δεκαετιών, η οποία ξεκίνησε από όλη αυτή τη γενιά που ξεπουλήθηκε, που είναι η δική μου η γενιά. Και βλέπαμε τους Τριανταφυλλόπουλους, τους Κακαουνάκηδες και βλέπαμε τους κομιστές και βλέπαμε όλους αυτούς που συνεχίζουν τους αυριανιστές… Αυτός δεν ήταν φασισμός; Ο τρόπος που φερθήκαμε στους Αλβανούς δεν ήταν φασισμός; Ο τρόπος που φερθήκαμε πιο παλιά στους πρόσφυγες; δεν βλέπουμε ότι σαν λαός βαυκαλιζόμαστε; και τώρα απορούμε με τη Χρυσή Αυγή».

Δεν αισθάνεστε την ανάγκη να βγείτε να τα πείτε αυτά προκειμένου  να επηρεάσετε κάποιους ανθρώπους;

«Τα λέω τώρα σε σας, τί να κάνω να βγω στα δελτία, δεν μπορώ.

Έχω μία απέχθεια, σκεφτείτε αυτή την κουβέντα που κάνουμε τώρα να είμαι στην τηλεόραση και να είναι δίπλα μου η Λιάνη -πώς λέγεται δεν ξέρω, δεν έχω τηλεόραση δεν ξέρω πώς λέγεται- και να είναι στο άλλο παράθυρο ένας μαλάκας και στο δίπλα να είναι ένας άλλος μαλάκας κι εγώ ανάμεσα να προσπαθώ να μιλήσω και να μου λένε ότι τέλειωσε ο χρόνος, είναι γελοίο να πας να συμφυρθείς. Δεν ξέρω, μπορεί να έχει και κάποιους σοβαρούς ανθρώπους μέσα στα κανάλια κι αυτοί τη δουλειά τους κάνουν, να  άγονται και να φέρονται. Τι να βγεις τώρα; Να πας να κάνεις την επανάστασή σου; Να σας πω κάτι; Εμάς ο ρόλος μας, εμένα τουλάχιστον ο ρόλος μου είναι να κάνω μια μουσική. Αν μέσα από τη μουσική μου πω κάτι, τότε αυτό είναι για μένα πολύ πιο σημαντικό. Μέσα από κει, εγώ τουλάχιστον, αυτό πήρα σα δύναμη, αυτά που σας λέω μπορεί να είναι μπούρδες μπορεί να είναι σοβαρά, τα έχω φτιάξει μέσα από τα βιβλία που διάβασα και μέσα από τους ανθρώπους που γνώρισα, μέσα από τις μουσικές που άκουσα. Στη δικτατορία μέσα, ο Μάνος Χατζιδάκις έκανε το «Μεγάλο Ερωτικό» δεν ήταν μία αντιστασιακή πράξη, ε σας βεβαιώνω ότι ήταν η πιο αντιστασιακή πράξη, πολύ περισσότερο από κάτι γελοίους που έβαζαν βόμβες και μετά μπήκαν στη Βουλή και ξεπουλήθηκαν. Γιατί αυτός δεν ξεπουλήθηκε ποτέ.

Να βγω να καταγγείλω τον γελοίο αυριανιστή; που είναι αυτονόητο; Αν ακούσεις ένα κομμάτι του Σούμπερτ ή δεν θα σου αρέσει και θα πας ν΄ ακούσεις σκυλάδικα και να ψηφίσεις αυτόν το γελοίο άνθρωπο ή θα σου αρέσει και θα σου αλλάξει τη ζωή, όταν θα σου αλλάξει τη ζωή θα πάψεις να παρακολουθείς τον Τριανταφυλλόπουλο».

Μήπως είστε ελιτιστής;

«Αυτά που λέω εσείς τα βλέπετε ελιτίστικα; δεν ισχύουν για κάθε άνθρωπο; Απέκλεισα κάποιον; Ο ελιτιστής είναι αυτός που λέει ο κόσμος είναι ηλίθιος και εμείς οι σοφοί, εγώ δε λέω αυτό, λέω ότι κάθε απλός άνθρωπος και έχω γνωρίσει τέτοιους ανθρώπους που είναι βοσκοί που είναι ψαράδες, μπορεί να σκεφτεί διαφορετικά από αυτό που του πλασάρουν».

Δεν συμβαίνει σπάνια αυτό;

«Οι άνθρωποι πάντα προχωρούν χάρη στις εξαιρέσεις τους. Είδατε εσείς κανένα μαζικό κίνημα το οποίο να έχει μία αντοχή στο χρόνο και να έχει προκαλέσει αφύπνιση του κόσμου συνολικά; Ο καθένας από μας, έχει υποχρέωση να κρατήσει τα μάτια του ανοιχτά και αυτό να το μεταφέρει σε όσους περισσότερους μπορεί γύρω του. Έτσι γίνεται, τώρα αν αυτό είναι ελιτίστικο… είδαμε όταν ξεκινάμε με μαζικά κινήματα είτε αυτά λέγονται ΠΑΣΟΚ είτε ΝΔ, είτε λέγονται κόμματα γενικά. Αυτό οδηγεί στην αποχαύνωση, ο δρόμος είναι προσωπικός. Και επειδή είναι δύσκολο αυτό, όλοι προτιμούν να μπουν υπό τη σκέπη μιας ιδεολογίας που τους έχει τις απαντήσεις έτοιμες. Χρειάζεται κόπος, είναι μια προσωπική δουλειά και μια επιλογή αν θέλετε. Δεν θα το ‘λεγα ελιτισμό γιατί δίνει μια εικόνα αντιπάθειας, ότι ο τύπος μας το παίζει μάγκας κι ένας από τους λόγους που δεν θέλω να βγαίνω στην τηλεόραση είναι αυτός. Να πω τι; Και σε ποιον; Και γιατί; Και τι είμαι εγώ; Κανένας σοφός»;

Να κλείσουμε μουσικά όπως αρχίσαμε, με την «Ορχήστρα των Κυκλάδων»

«Η Ορχήστρα των Κυκλάδων δημιουργήθηκε πριν από δύο χρόνια από Συριανούς καλλιτέχνες και αγαπήθηκε όχι μόνο από τον κόσμο της Σύρου, θεωρείται ένα παράδειγμα καλό που άρεσε και στη Ρόδο, κάναμε μία συνάντηση με κάποιους μουσικούς εδώ, για να δούμε κατά πόσο είναι εφικτό να γίνει μια αντίστοιχη ορχήστρα στα Δωδεκάνησα. Από την πλευρά μου θα συνδράμω όσο μπορώ, τουλάχιστον να μπουν οι βάσεις για κάτι τέτοιο. Να ένας άλλος τρόπος όταν απλώνονται οι ιδέες, να δώσει η τέχνη κάτι σημαντικό στους ανθρώπους, να μαζεύονται σε τέτοιες εποχές να χαίρονται να κάνουν μουσική και να τη μοιράζονται με το κοινό».

δημοσιεύτηκε στη "Ροδιακή"